28 اکتبر، در سال 2002 به عنوان روز جهانی انیمیشن اعلام شد. این روز که اصلی ترین رویداد جهانی برای شناخت و تجلیل از هنرمندان و تکنسین های هنرهای انیمیشن است، توسط انجمن بین المللی فیلم انیمیشن (ASIFA) به مناسبت های جهانی افزوده شد. این روز یادبود اولین اجرای فیلم انیمیشن در موزه گروین، در پاریس، در سال 1892 است که توسط چارلز امیل ریناد (مخترع تئاتر اپتیک) انجام شد.
ثبت روز جهانی انیمیشن از ابداعات یک انجمن بینالمللی است که عهدهدار برگزاری برنامههای فرهنگی در سراسر جهان است. این انجمن آسیفا (ASIFA) نام دارد، مخفف عبارت انجمن بینالمللی فیلمسازان انیمیشن (ASSOCIATION INTERNATIONAL DU FILM D’ANIMATION). آسیفا انجمنی مردمنهاد است که شعبههایی در سراسر جهان دارد و دست بر قضا، یکی از فعالترین شعب آن در ایران مشغول به کار است که در استانهای بزرگ کشور هم زیرشاخههای پرکاری دارد. به همین دلیل است که کمتر پیش میآید که روزجهانی انیمیشن، در ایران با برگزاری رویدادهایی همراه نباشد.
برگزاری روز انیمیشن
در سال های اخیر، روز جهانی انیمیشن در بیش از 50 کشور در سراسر جهان گرامی داشته می شود. هرسال، انجمن بین المللی فیلم انیمیشن به یک هنرمند مأموریت می دهد تا پوستر هنری اصلی را برای اعلام روز جهانی انیمیشن، تهیه کند. در این روز، انیمیشن های سینمایی، فیلم های کوتاه و انواع هنرهای انیمیشن در کارگاه ها به نمایش در می آیند. این فیلم ها طیف فوق العاده ای از تکنیک ها را عرضه می کنند و از آنجا که بسیاری از فیلم های انیمیشنی، غیرکلامی هستند، فرصتی غنی برای ارتباطات میان فرهنگی است.
انیمیشن یا پویانمایی چیست؟
پویانمایی یا انیمیشن نمایشِ تُند و پیوستهٔ تصاویری از اثرِ هنریِ دوبعدی، یا موقعیت های مدل های واقعی، برای ایجاد توهم حرکت است. حرکت روان تصاویرِ پویا در انیمیشن ها، ناشی از یک خطای دید است که به دلیل پدیدهٔ ماندگاری تصاویر پدید می آید.
انیمیشن می تواند در قالب هر دو رسانهٔ آنالوگ مانند فیلم متحرک، نوار ویدیو و یا در رسانه های دیجیتال؛ پویانمایی فِلش، ویدیوی دیجیتال ضبط شده و یا “GIF” پویا باشد. برای نمایشِ انیمیشن می توان از یک دوربین، رایانه و یا یک پروژکتور با فن آوری های نو استفاده کرد. رایج ترین روش برای نمایش پویانمایی یا انیمیشن، سینما یا ویدئو است. یک پویانمایی، به دو روشِ سنتی و روش دیجیتال ایجاد می شود.
تاریخچهی انیمیشن
قدیمی ترین نمونه های تلاش برای بدست آوردن توهم حرکت در طراحی ایستا را می توان در نقاشی های دوران نوسنگی غارها یافت کرد، در جایی که حیوانات با چندین شکل پای روی هم افتاده مجسم شده اند، که آشکارا کوششی برای رساندن احساس حرکت است. سفالینه ای متعلق به مردم شهر سوخته یافت شده است که نقوش روی این جام، تکراری هدفمند دارد و حرکت را نشان می دهد. تکراری که پایه و اساس هنر انیمیشن امروز است.
نقطهی آغاز انیمیشن
امیل رنو در سال ۱۸۹۲ توانست با ادغام اختراعات پیشین، پراکسینوسکوپ (Proxinoscope) را اختراع کند تا برای اولین بار (قبل از اینکه سینما اختراع شده باشد) تصاویری متحرک را بر روی پرده به نمایش بگذارد. تصاویری که شامل فریمهایی طراحی شده بر روی یک نوار دنبالهدار بود. این دستگاه که نام دیگر آن تئاتر نوری یا تئاتر اپتیک است، بعدها زمینهساز اختراع کینماتوسکوپ (سینما) توسط ادیسون و برادران لومییر شد تا تصاویری از دنیای واقعی را ثبت و نمایش دهند. در واقع، روز بیست و هشتم اکتبر ۱۸۹۲ روزی بود که برای نخستین بار، این نمایش در موزهای به نام گروین (Grevin) در شهر پاریس، برای عموم صورت گرفت و مبنای شکل گیری فیلمهای انیمیشن و نمایش بر روی پرده گسترده شد تا هم هنرمندان رویای به حرکت درآوردن طراحیهای بیجان خود را محقق کنند و هم مخاطبین لذت تماشای این رویای مصور را در کنار هم تجربه کرده باشند.
روز جهانی انیمیشن در ایران
از آنجا که هنر انیمیشن در ایران به بلوغ نسبی رسیده و شعبه فعالی نیز از آسیفا در ایران شکل گرفته است، در این روز تعداد زیادی از مراکز فرهنگی و دانشگاههایی که رشته انیمیشن را ارائه دادهاند، به پشتوانه دغدغهمندان این هنر (هنرمندان، مدرسین، دانشجویان و فیلمسازان) برنامههای زیادی را برگزار میکنند که درصد قابل توجهی از برنامههایی که در سراسر جهان برگزار میشوند را شامل شده است.
از نمایش آثار خاص انیمیشن در فروشگاهها تا برگزاری هماهنگ برنامهها در سراسر شهر. این رویدادها در سالهای پیش پوشش مناسب خبری همراه نبوده است که البته با گسترش فضای رسانهای در جهان، اخبار آن به تازگی بهتر منتقل میشود. برنامههایی که فقط در پایتخت متمرکز نشده و شهرهای دیگر ایران، از جمله اصفهان نیز همه ساله پرچم انیمیشن را در این روز برافراشتهاند.
در حال حاضر بزرگ ترین سفارش دهنده انیمیشن در ایران مرکز پویا نمایی صبا (وابسته به صدا و سیما) است که سالانه هزاران دقیقه انیمیشن از تهیه کنندگان خریداری می کند. سینمای انیمیشن ایران پدیده ای نوظهور محسوب می شود.
ایران موفقیت های بسیار زیادی را در زمینه فیلم های کوتاه انیمیشن در جشنوارهای بین المللی کسب نموده است که از میان آثار کوتاه ایرانی راه یافته به جشنواره بین المللی، می توان به تونل، عروس گمشده از معین صمدی و رنگ عشق به کارگردانی علی نوری اسکویی اشاره کرد. سریال های انیمیشنی یکی دیگر از فعالیت هایست که در زمینه پویانمایی در ایران انجام می شود که از محبوبیترین این مجموعه های تلوزیونی می توان به آثار پهلوانان، فرزندان آفتاب، شکرستان، وقتی بابا کوچک بود و خداوند لک لک ها را دوست دارد، می باشند.
انواع انیمیشن
سِل انیمیشن
انیمیشن دوبعدی
انیمیشن سه بعدی
موشن گرافیک
استاپ موشن
سِل انیمیشن
این همان انیمیشن اصلی، سنتی یا دستی است که در آن باید هزاران تصویر را بر روی کاغذ مخصوص بکشید و از آنها به صورت قاب به قاب عکس بگیرید. قبل از انقلاب دیجیتال، انیمیشن سنتی مرسوم بود. انیمیشن سنتی فرصت بسیار خوبی برای پرورش مهارت هاست. اما اشکال اصلی انیمیشن سنتی این است که این روند بسیار طولانی و زمان بر است. با این حال عطر و طعم دنیای قدیمی این سبک، لذت بخش است.
انیمیشن دو بعدی
این انیمیشن یک مزیت ویژه دارد: دسترسی ارزان و آسان است. برای انجام آن، به یک درک اساسی از چارچوب کلیدی انیمیشن و آشنایی با نحوه ی استفاده از نرم افزار ادوبی انیمیت سیسی، نیاز دارید.
انیمیشن سه بعدی
انیمیشن سه بعدی با اصول مختلفی کار می کند و بیشتر شبیه به نمایش عروسکی است تا انیمیشن سنتی. برای این کار، باید بیاموزید که چگونه یک شخصیت را به صورت دیجیتالی مدل سازی کنید؛ آن را کاملاً مجسم کنید و اسکلتی به آن بدهید که بتوانید حرکت دهید و دستکاری کنید.
موشن گرافیک
این تکنیک شامل حرکت عناصر گرافیکی مانند متن یا لوگوها است که عمدتا با استفاده از نرم افزارهایی مانند افتر افکت انجام می شود. برای کسانی که در صنعت تبلیغات کار می کنند یا پروژه های چندرسانه ای را انجام می دهند، بیشترین کارآیی را دارد.
استاپ موشن
استاپ موشن مانند انیمیشن سنتی است، با این تفاوت که بجای نقاشی، از مدل های سفالی یا عروسکی و… استفاده می شود که اکنون عمدتاً جای خود را به انیمیشن سه بعدی و جلوه های بصری داده است. با این حال، فیلمسازانی وجود دارند – مانند تیم برتون – که تقریباً به طور انحصاری با استاپ موشن کار می کنند.
در آخر تعدادی عکس دیگر از انیمیشن های معروف و کمی قدیمی گذاشته شده است.