هر آنچه که باید درمورد ایدز بدانیم…
ایدز
ایدز ( AIDS ) مخفف عبارت انگلیسی ( Acquired Immunodeficiency Syndrome ) است که معنی آن به فارسی «سندرم نقص ایمنی اکتسابی» است. این بیماری توسط ویروسی به نام اچ آی وی (Human Immunodeficiency Virus) منتقل می‌شود و می‌تواند فرد مبتلا به این بیماری را به مرور زمان و با توجه به شدت بیماری به کام مرگ بفرستد.
بیماری ایدز، سیستم ایمنی بدن که وظیفه مقابله با ویروس‌ها، باکتری‌ها و هر نوع عامل بیماری زای دیگر را دارد در بدن فرد آهسته از بین می‌برد، در نتیجه بدن در برابر نفوذ ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها، مواد آلاینده، مواد سرطان‌زا، سموم و قارچ‌ها مقاومت خود را از دست می‌دهد.
راه‌های انتقال ویروس اچ آی وی از فردی به فرد دیگر:
- رابطه جنسی واژنی و مقعدی:
یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال ویروس HIV ارتباط جنسی واژنی یا مقعدی محافظت نشده (بدون استفاده از کاندوم) است. احتمال انتقال ویروس از رابطه‌ی مقعدی بالاتر از رابطه‌ی واژنی است.
- سوزن و سرنگ:
از آنجایی که این ویروس از طریق خون آلوده نیز منتقل می‌شود، استفاده از سوزن و سرنگ غیر استریل و استفاده شده در هنگام تزریق دارو، خالکوبی، سوراخ کردن گوش و دیگر نواحی بدن احتمال ابتلا به HIV و دیگر بیماری‌ها مانند هپاتیت را در فرد بسیار افزایش می‌دهد.
- دریافت خون:
گاهی اوقات ممکن است در هنگام انتقال خون به فرد، خون دریافتی آلوده به ویروس HIV باشد. قابل ذکر است در حال حاضر تمامی خون‌هایی که در بانک‌های خونی ایران و بسیاری از کشورهای دنیا نگهداری می‌شوند از لحاظ آلودگی به این ویروس کنترل می‌شوند.
- دوران بارداری، زایمان و شیردهی:
مادر آلوده می‌تواند ویروس را در هر سه دوران بارداری، زایمان و شیردهی به جنین و نوزاد انتقال دهد. مصرف داروهای ضد HIV احتمال این انتقال را به شدت کاهش می‌دهد.
راه‌هایی که ویروس HIV منتقل نمی‌شود:
- دست دادن، بغل کردن و بوسیدن
- آب و هوا
- غذا و نوشیدنی
- بزاق، اشک و عرق (مگر این که با خون فرد آلوده به ویروس ترکیب شود)
- نیش پشه و دیگر حشرات
- رابطه جنسی دهانی (مگر آن که زخمی باز و یا در حال خونریزی درون دهان فرد باشد)
- استفاده از توالت و تخت خواب مشترک
علائم ایدز چیست؟ آیا علایم ایدز در زنان و مردان متفاوت است؟
نشانه‌ها و علایم ابتلا به بیماری ایدز باتوجه به شدت بیماری می‌تواند مختلف باشد. در ادامه نشانه‌های ابتلا به بیماری ایدز را در سه مرحله بیان می‌کنیم:
عفونت اولیه ایدز (HIV حاد):
تقریبا نصف کسانی که تازه به ویروس اچ آی وی آلوده می‌شوند در عرض دو تا چهار هفته به علائمی شبیه آنفولانزا مبتلا می‌شوند. این علائم شامل تب، خستگی، ناراحتی‌های پوستی مثل خارش یا تحریک پوست، درد ماهیچه و مفصل، سردرد و تورم در غدد لنفاوی و بیشتر روی گردن است.
این نشانه‌ها در عفونت اولیه (HIV حاد) دیده می‌شود. از آنجایی که این نشانه‌ها تو خیلی از بیماری های دیگه هم مشترکه، اگه بیمار در رابطه با رفتارهای پرخطر خودش قبل از بروز این نشونه ها چیزی نگه، این احتمال وجود داره که تشخیص ایدز کمی به تاخیر بیفته.
هرچند علائم عفونت حاد ایدز و اولیه HIV ممکنه اون قدر ضعیف باشه که مورد توجه قرار نگیره اما مقدار ویروس در جریان خون (که اصطلاحا به اون بار ویروسی گفته میشه) در این زمان به طور ویژه ای شدیده. همین موضوع باعث میشه عفونت HIV در طول عفونت اولیه نسبت به مرحله بعدی عفونت، با شدت بیشتری گسترش پیدا کند.
عفونت بالینی نهفته (HIV مزمن) :
در برخی افراد تورم مداوم گره های لنفاوی در طول HIV نهفته بالینی اتفاق می افته. در غیر این صورت هیچ علائم و نشانه خاصی در وضعیت عفونت بالینی نهفته وجود نداره. در این حالت ویروس HIV در بدن و در گلبول های سفید آلوده خون باقی می‌ماند.
در صورتی که فردی با عفونت بالینی نهفته، تحت درمان ضد ویروسی قرار نگیره، روند پیشرفت بیماری به طور عمومی حدود ۱۰ سال طول میکشه. این دوره می تونه برای دهه ها در افرادی که از داروهای ضد ویروسی استفاده می کنن به درازا بکشد.
عفونت زودهنگام HIV :
این نشونه ها وقتی بروز پیدا میکنه که ویروس به تکثیر و تخریب سلول های ایمنی ادامه بده :
- تب
- خستگی
- متورم شدن غدد لنفاوی ( معمولایکی از اولین نشانه های عفونت HIV همین تورمه )
- اسهال
- کاهش وزن
- عفونت قارچی دهان و دندان (برفک)
- زونا
تست های آنتی بادی
تست های آنتی بادی، آنتی بادی های علیه ویروس اچ آی وی را شناسایی می کنند و قادر به کشف مستقیم ویروس نیستند. با ورود ویروس به بدن، سیستم ایمنی فرد با تولید آنتی بادی در مقابل عفونت اچ آی وی واکنش نشان می دهد. از وجود این آنتی بادی ها برای شناسایی عفونت اچ آی وی استفاده می شود. با توجه به این که مدتی طول می کشد تا این گونه تست ها، وجود آنتی بادی در خون را شناسایی کنند، نتیجه ی مثبت بیانگر مواجهه ی فرد با ویروس در زمان گذشته است. بنابراین تست های آنتی بادی برای شناسایی موارد ابتلا در مواجهه ی اخیر محدودیت دارند. الایزا و تست های سریع، شایع ترین تست های به کار رفته برای غربالگری بیماری می باشند.
تست های شناسایی ویروس
بر خلاف تست های آنتی بادی، تست های ویروس شناسی، عفونت اچ آی وی را با شناسایی مستقیم ویروس، تشخیص می دهند. این تست ها شامل تست شناسایی آنتی ژن ویروس، تست های مبتنی بر اسید های نوکلئیک و کشت ویروس می باشد. این تست ها به دلیل پیچیدگی و هزینه ی بالا، به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.
تشخیص قطعی اچ آی وی در ایران همانند الگوهای تعریف شده ی بین المللی، با دو آزمایش الایزا و یک آزمایش وسترن بلات مثبت تعریف شده است.
درمان ایدز چیست؟
در حال حاضر درمانی برای ایدز وجود ندارد ولی می‌توان با کنترل بیماری به اهداف زیر دست یافت:
- کاهش تعداد ویروس (در حد غیر قابل شناسایی) که مهم‌ترین هدف کنترل بیماری است
- تقویت سیستم ایمنی
- کاهش ایجاد دیگر عفونت‌های ممکن
- کاهش احتمال انتقال ویروس به دیگر افراد جامعه
شروع نقطه درمان:
پس از تشخیص بیماری باید سریعاً برای درمان اقدام کرد. پزشک معالج با توجه به مرحله ی بیماری، سن و دیگر بیماری‌های فرد مبتلا می‌تواند برای کاهش علائم بیماری ایدز از روش‌های مختلف استفاده کند.
نتیجه‌گیری
روز جهانی ایدز (World AIDS Day) مصادف با اول دسامبر است. سازمان ملل برای مبارزه با ایدز خواستار دسترسی همه مردم جهان به تست اچ‌آی‌وی شده است. در روز جهانی ایدز مردم لباس‌های شان را به روبان قرمز مزین می‌کنند تا توجه و مراقبت در برابر HIV و ایدز را متذکر شده و به دیگران یادآور شوند که تعهد و پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.
